Hurrengora arte!: portfolioa

Ongi etorri!
Lauhilabetean zehar, egunero egindakoa biltzen joan naiz, ikasturtearen amaieran ikasgaian egindako guztia blog honetara igotzeko asmoarekin, eta jada blog-ari amaiera emateko ordua heldu da. Azken sarrera honen bitartez blog-a laburbilduko dut eta hiperbinkulazioz baliatuko naiz aurreko sarrerei erreferentzia egiteko, horrela, nahi izan ezkero beste sarrerak bisitatu ditzazuen. Blog honen helburua didaktika orokorreko klaseetan egindakoa besteekin konpartitzea zen baina etorkizunean aurkitu ditzakedan artikulu ezberdinak edo hausnarketak igotzeko utziko dut blog hau irekita, blogaren dinamika asko gustatu zaitelako!

Ikasgaia, transexualitatearen gaia jorratzen duen Tomboy filmarekin hasi genuen. Film honen bitartez, gorputz normalizatuen kanonetatik at dauden pertsonek jasaten dituzten jarrerak ikusi ahal izan ditugu. Jarrera guzti horiek, gizarteak irakatsitako generoen estreotipazioetan jatorria duela esan dezakegu, gizonei dagokionez gizarteak esaten duelako maskulinoak izan behar direla, eta garrantzitsuena: zakila izan behar dutela. Hau honela izanik, Mikael-en lagunek eta bere gurasoek ere, ez dute ulertzen Mikael generoari dagokionez mutila dela naiz eta sexuari dagokionez emakumea izan. Eskolek jarrera hauetan partehartze handia dute, eskolak haurren sozializazioen zati gehiena betetzen duelako.

Hala, eskolek haurren sozializazioan duten paper garrantzitsua dela eta, Paul B. Preciadok, Mikael, Sunaura Taylor (desgaitua da,;Examined Life bideoan Judith Butler-ekin eduki zuen elkarrizketan desgaitasunez eta hauek gizartean durten estigmez hitz egin zuen eta guk hausnartu) eta beste askoren bezalako gorputz mota ezberdin guztiak babesten eta berdintasunean hezten dituen eskola irekiak eta kontsentsualak bultzatzen ditu. Paul B. Preciadoren ikuspuntua landu genuen gelan hortaz. Preciadok Tomboy film-ean ikusi genituen bezalako jarrera eta gorputzaren naturalizazioari irtenbidea aurkitzeko inskripzio teknologiak aipatzen ditu. Hots, sexualitate, sozializazio era berriak… sortzeko ahalmenak dituzten tresnak defendatzen ditu.

Gorputzen normalizazioaren aiputik, gorputzaren normalizazioak gizartean eta pertsonengan duen eraginaz hausnartu genuen, ondoren kartografiak egiteko eta azkenik gelari erakusteko. Emaitza, interpretazio eta esanahia oso desberineko kartografiak izan ziren. Hau izan zen niretzat landutako gairik interesgarriena pila bat gustatu baitzitaiten kartografia egitearen proiektua.

Gorputzekin loturik, klasean instituzio barruetan eta instituzioetatik at gorputzek duten adierazpena landu dugu. Horretarako, taldeka banatu ginen eta instituzio barruan eta instituzioetatik kanpo zeuden pertsonei argazkia atera genien, gero klasean argazkiak analizatzeko eta konklusio batetara ailegatzeko. Honen helburua gorputzek adierazi ditzaketen gauzak ulertzea zen.

Ideia eta kontzeptu ezberdinak adierazteko gorputzaren adierazpenaz, besteak beste, baliatzen den pertsona Esther Ferrer da. Esther, performance art-ean oinarritutako artista espainiarra da, performance art munduan oso ezaguna dena. Irakasleak performance bat ba al genekien galdetzean, konturatu ginen gehiengoak ez genekiela zer zen, baina Esther Ferrer-en inguruan ikusi genituen bideoen bitartez, performance bat benetan zer zen ikasi genuen. Orduan, irakasleak Ivan Illich-en artikuluetako kontzeptu batean oinarritutako performance-ak egita proposatu ginduen, baina horretarako artikuluak eta Illich-en ideiak landu behar genituen lehenengo.

Ivan Illich pentsalari austriarra, kultura modernoari, gaur egungo eskolari egindako kritikengatik eta deseskolarizazioaren zuen ideiengatik ezaguna da. Bere pentsaera ondo ulertzeko, 3 artikulu irakurri genituen: "La crítica de las herramientas", "El ritual del progreso" eta "La convivencialidad". La crítica de las herramientas artikulua irakurri ostean, performance-kin hasi ginen; lehen performce-a Didaktika Doctors taldea izan zen. Egunak aurrera joanak, beste taldeek egin genituen performance-ak.

Irudien biolentzia eta manipulazioa landu genuen ondoren. Teknologiaz inguratutako gizarte batean, argazkiak eta irudiak non nahi topatu ditzakegu. Askotan, gu geu konturatu gabe, manipulatutako irudiak kontsumitzen ditugu; editatuak beste esanahi bat emateko argazkiari, anguluaren manipulazioa... Horregatik, honen inguruko hausnarketa bat egin genuen.

Berrikuntza pedagogikoak ere landu  ditugu noski; horien artean Paideia, Summerhill eskola, Homeschooling-a, eskola txikiak eta Amaraberri. Berrikuntza pedagogiko hauek elkarrengandik desberdinak dira. Niri arreta gehien deitu ninduena Summerhill eskola izan zen, eta horregatik, honen inguruko hausnarketa moduko bat egin nuen.

Azkenik, irakaslearen papera hobeto ulertzeko curriculum mota ezberdinak (ezkutua, formala eta curriculum ausentea), metodologia aktiboak, konpetentziak eta ebaluazio motak landu ditugu. Hauek lantzeko hainbat ariketa ezberdin egin ditugu. Curriculumarekin lotuta adibidez, fakultate barnean aurkitzen genituen curriculum ezberdinei argazkia atera genien, ondoren gelan hauen analisia egiteko eta hauen inguruan hausnartzeko. Metodologia aktiboak berriz, unitate didaktikoa bukatzen hari ginela landu genituen, hobeto ulertzeko; gure unitate didaktikoa proiektuetan oinarritutako metodologian oinarrituta ikusi ahal izan genuen, eta oso lagungarria izan zen proiektuaren amaierarako. Hala, proiektuetan oinarritutako metodologiaren inguruko Powepoint bat egin genuen. Bukatzeko, gaur egungo hezkuntza arloan oso garrantzitsua den gai bat a landu genuen hainbat bideo ezberdinen bitartez; konpetentziak. Azkenean konpetentzian inguruan hausnartu egin genuen.

Orain bai, sarrera honen izenak dioen bezala, hurrengora arte! Espero dut blog hau niretzat izan den bezain lagungarria izatea besteentzat!!

Agur!

EBALUAZIO MOTAK

Etxean Buenas Prácticas Docenetes liburuko 1. eta 3. kapituluak irakurri genituen, ondoren irakurritakoa gelan lantzeko. Hala ebaluazio mota ezberdinak landu genituen eta eskema bat osatu genuen:

NOIZ?

• Hasiera/diagnostikoak: 
• Bukaera/sumatiboa/bateragarria: zenbakiak du garrantzoa.
• Erdian/jarraia/bitartekoa: prozesuak du garrantzirik handiena.

ZER?

• Normatiboa: taldearen errendimendua hartzen da kontuan, eta horren arabera ebaluatu.
• Kriteriala: ikasleek bete behar dituzten irizpideak ebaluatzen da.

NOLA?

• Kualitatiboa: hitzekin adierazten da (oso ongi, bikain,)
• Kuantitatiboa: zenbakiz adierazten da. 

NORK?

• Autoebaluazioa: norberak bere burua ebaluatzea.
• Koebaluazioa: taldeak bere taldea ebaluatzen du.
• Heteroebaluazioa: pertsona batek beste pertsona bat ebaluatzen du. (irakasleak ikasleari adibidez)

NOLAKOA?

• Formatiboa/hezigarria: feedback-a
• Autentikoa: errealitatea du oinarritzat
• Integratiboa: autentikoarekin lotuta dago, errealitateari feedback-a ematea dagokio.

Eskema hau oso baliagarria izan zaigu unitate didaktikorako eta baliagarria izango zaiugu etorkizunean. 

KONPETENTZIAK

Konpetentziek gaur egun hezkuntza sisteman duten garrantzia dela eta, gelan konpetentziak landu ditugu. Horretarako, José Moyaren eta José Gimeno Sacristanen bideo batzuk ikusi ditugu non konpetentzien inguruan hitz egiten dute.
Sacristan ez dago konpetentzien aurka, berarentzat, berez konpetentziek esanahi filosofiko positiboa dute; konpetentziek ikasketa prozesua ez dute teoria hutsaren ikasketatzat hartzen, haratago joaten dira ikasketa prozesuen eraginkortasuna bilatuz. Arazoa, ikasketarekin ulertzen denarenean dago. Gobernuak kontrol gehiago ezartzeko mekanismoa dela esaten du.
José Moya-ren ustetan berriz, koonpetentziak kontexto zehatz batean zerbait ebazteko pertsona batek dituen trebeziak, abileziak eta errekurtso guztiaren erabilketare dagokio.
Bai Sacristanek eta bai José Moyak eskolan bakarrik konpetentziak lortzen ez direla pentsatzen dute.
Moyaren iritziz konpetentziek curriculum erreala hobetu dezakete, baina beti ere metodologia aktiboak erabili ezkero.

METODOLOGIA AKTIBOAK: proiektuetan oinarritutako metodologia

PROIEKTUETAN OINARRITUTAKO METODOLOGIA

Klasea metodologia aktiboak landu ditugu; horien artean, Proiektuetan Oinarritutako Metodologia, Arazoetan Oinarritutako Metodologia, Kasuetan Oinarritutako Metodologia eta Ikaskuntza Kooperatiboa. Metodologia hauek unitate didaktikoarekin kontrastatuz, gure unitate didaktikoa Proiektuetan Oinarritutako Metodologian oinarrituta zegoela ikusi genuen. Horrela, ideia ezberdinak hartu eta Power Point bate osatu genuen metodologiaren inguruan. 

Hona hemen gure PPT-a:

Nire ustez metodologia hau ikasleentzat nahiko deigarria izan leike, proiektuen bitartezko ikasketa teoria hutsean oinarritutako ikasketa baina intersgarriagoa egiten delako. Horretaz gain, talde lana sustatuz elkarrekin lan egiten ikasteko aukera dute. Azkenekin originaltasuna ere landu daiteke, proiektuetarako sormena beharrezkoa delako. Horrenbestez, gehiagotan landu beharko litzateken metodologia dela iruditzen zait.

UNITATE DIDAKTIKOA

K2an irteera matematikarekin lotzeko zailtasunak izaten ditugunez, unitate didaktiko bat egitea proposatu zitzaigun. Proiektu honetarako, matematikako eta didaktikako hainbat klase eskaini dizkiogu. 

K2rako egin genuen irteera Santa María katedralera izan zenez, gure unitate didaktikoa material birziklatuez osatutako katedralaren maketa bat egitea da.

Lan hau interesgarria iruditu zaiten harren, pare bat alderdi negatibo ikusi dizkiot. Alde batetik, proiektua oso konplexua denez, hainbat ordu eskaini behar genizkion, eta K2 lanarekin bat, elkar solapatu egiten ziren eta denboraz larri ibili ginen. Bestetik, gure lehenengo aldia zenez horrelako proiektu bat egiten, nahiko galduta ibili gara. Irakasleen partetik jaso dugun laguntza oso baliagarria izan da, baina hala eta guztiz ere duda dexente izan ditugu azken momentura arte.

Proiektu honek bere alderdi positiboak izan ditu. Adibidez, etorkizunerako beharko ditugun gauza mordoa ikasi dugu; horien artean, konpetentziak proiektuetan nola landu ahal ditzakegun, proiektuak sortzerakoan kontuan eduki beharreko atalak... Asko gustatu zaidan beste gauza bat proiektua egiteko izan dugun askatasuna izan da. Iraganean, eskolan, oso askatasun gutxi eman didate proiektuak egiterakoan, eta orain askatasun hori ematea gomutagarria iruditu zait. Esan beharra dago, askatasun horretara ohituta ez nagoenez nahiko galduta egon naizela ,"aginduen zai nengoelako", baina hala eta guztiz ere asko gustatu zait askatasun puntu hori eduki ahal izana.

Orokorrean proiektu oso interesgarria iruditu zait, eta etorkizunean erabiliko ditudan hainbat gauza ikasten lagundu dit.

GORPUZTASUN DEFIATZAILEA: kartografiak

Kartografien helburua eskolak gorputzen normalizazioan duen eraginaren inguruan hausnartzea da. Guk eskola bakarrik hartu beharrean, beste instituzio batzuk ere kontuan hartu ditugu: gizarte segurantza, hedabiedak eta gizartea. Horretaz gain, normalizaten den gurputzaz ere hausnartu dugu, eta normalizazio horrek pertsonengan duen eraginaz.

Kartografia egin baina lehen hainbat galdera egin genituen: nolakoa da normalizatzen den gorputza? zer sortzen du normalizazio horrek besteengan? Horrela konklusio honetara iritsi ginen; normalizatzen duten emakumeen gorputza arraza zuriko emakumearena da, argala dena (baina ez gehiegi, bestela "anorexica kontsideratzen da"), femeninoa (bestela marimacho bat da) eta emakume cis-a. Honek guztiak, kanon horietan sartzen diren ez diren pertsonen osasun mentalean eragin negatiboa izaten du.

Hasiera batean gure kartografia paperean bakarrik izatea pentsatzen genuen, baina irakaslearekin hainbat gauzez hitz egitean, kartografiaren performance bat sortzearen ideia  otu zitzaigu; horrela kartografia eta performance bat egingo genuen.

Kartografia lantzen

Kartografia lantzen

Azkenean hau izan zen gure kartografiaren eta performance-aren emaitza:

                        Kartografia

Kartografiaren elementuak:

• Hitzak; instituzioek gorputz ez normatiboei curriclum izkutuen edota curriculum formalen biatrtez igarotzen dizkieten ideiak.
• Instituzioak
• Pertsona: gorputz ez normatiboa
• Soka: instituzioek sortutako presioaren ondorioa

Analisia:

Kartografian lepoan soka bat duen eta hitzez eta esaldiz ingoraturik dagoen pertsona bat ikusi dezakegu. 

Instituzioek sortutako presioa adierazteko, esaldiak eta hitzak era kurbatuan idatzi genituen. Gainera, hitz mingarriak direnez kolore gorriz idatzi genituen eta letraren estiloarekin jolastu genuen dierazpen ezberdinak emateko. Azkenean, instituziek sortutako presioengatik pertsonak bere buruz beste egitea erabakitzen du.

  Performance-a

GELAKIDEEN KARTOGRAFIAK

Didaktika Doctors-en kartografia

Matrakaren kartografia

Zari taldearen kartografia

Whale taldearen kartografia

Xulines-en kartografia

Tomaki taldearen kartografia.

Gelakideen kartografiak ondo ulertzeko, beraien blog-etara joatea gomendatzen dizuet, inork ezingo duelako egile berberak baina hobeto azaldu beraien lanen esanahia.

PERFORMANCE GEHIAGO

Lauhilabete honetan hainbat performance izan ditugu:

Lehenengo performance-a Didaktika Doctors-ena izan zen, lehenago beste sarrera batean azaldu dudana.

Bigarrren performance-a Matraka Taldearena izan zen: errepikapenaren kontzeptua ikusarazteko ideiarekin, gela bi taldetan banatu zuten eta banan-bana esaldi bat errepikatzeko eskatu ziguten. Esaldiak nahiko luzeak eta korapilatsuak izaten ziren hasieran, horregatik, askok esaldiak gaizki esan zituzten, eta kanporatuak izan ziren. Honen bitartez, gaurko hezkuntza sistemaren errepresentazioa ikusi dezakegu, non liburuetan ipintzen duena buruz ikastera behartzen gaituzten azterketetan hitzez hitz errepikatzeko eta hitzen bat gehiegi aldatu ezkero, erantzuna gaizki kontsideratzen den.

Hona hemen matraka taldearan performance-aren bideoa: https://www.youtube.com/watch?v=RZQVNDgtT7o&feature=youtu.be

Iturria: Maiderren blog-a

Hirugarren performance-rako guztiok borobil batean ipini ginen. "Zein da zure kolore gustukoena?", "zein gustukoen duzun animalia?" etab. moduko galderak egin zizkiguten, eta guk, banan-bana erantzun behar genituen. Behin guztiok erantzunda, hasieran expertuak ariketa gaizki egin genuela esan zigun; beranduago konturatu ginen expertuaren ikuspuntutik ariketa ondo egiteko denok erantzun berdina eman behar genuela. Honen helburua eskolak sortzu nahi duen homogenizazioa isaldatzea zen.

Laurgarren performance-an 3 pertsonek zenbakiak esaten zituzten, batek ordenatuta, beste batek orden finko gabe... eta beste pertsona batek institutzion izenak esaten zituen. Performance honen helburua instituzioek harraptu egiten gaituztela eta gu kexatu egiten garela baina kexa horiek inon bukatzen ez dutela adieraztea zen.

Bostgarren performance-a nire taldearena, Spice Girls, izan zen. Performance-rako ikaskideak talde ezberdinetan banatu genituen eta insituzio ezberdinen izenak zituzten trapezio baten puzle bat eman genien talde bakoitzari. Helburua trapezioa osatzea zen. Trapezioa osatzeko arazo bat zuten ordea, puzlea osatzeko beharrezkoa zen pieza bat kendu genien ezer esan gabe, eta beraz, puzlea osatzea ezinezkoa zen. Puzlea osatzen lortzen ez zutenez, aldaketa superfizialak egiten hasi ginen; talde batek beste talde batekin bere puzlea trukatzea, taldekideak aldatzea... Aldaekta hauek ez zuten ezertarako balio izan, noski, eta azkenean piza bat faltza zitzaiela esan genien. Gure performance-aren helburua instituzioetan gabeziak daudela adieraztea zen, eta gabezi edo arazo horiek konpontzeko aldaketa baliogabeak egiten dituztela.



Seigarren performance-a Xulines taldearena izan zen. Performance honetarako kalera irten ginen eta zeloz markaturiko ibilbide bat hasi ziren egiten. Guri bidea jarraitzekoaren agindua eman ziguten, eta zeloaren gainean ibiltzen joan ginen zeloa agortu egin zen arte. Performance honen helburua teknologien menpekotasuna adieraztea zen.

Zazpigarren eta azken performance-an hainbat gai esleitzu zitzaizkigun eta era etxean edo eskolan ikasi genituen adierazi behar genuen.

CURRICULUMAK

Klasean curriculum mota ezberdinak landu ditugu: curriculum formala, ezkutua, eta ausentea.

Curriculum formala: hezkuntza-irakaskuntzaren prozesua azaltzen duen dekretua da, legez adierazten duena irakatsi beharrekoa
Curriculum ezkutua: curriculum formalean azaltzen ez diren eta ikasten ditugun gauzak dira. Adibidez, klaseak ematerakoan irakaslea tente egoteren bitartez (ikasleak eseritrik daudenean) irakasleak autoritatea duela ikasten dugu.
Curriculum ausentea: curriculum ausente berriz, izenak dioen moduan, gaiaen aipamen ezaren bitartez ikasten dena da. Adibidez, zientzia ematerakoen emakume zientzialariak askotan ez dira aipatzen, eta horrela emakume zientzialariak egon ez direnaren ideia ikasten dugu.

Behin hau landurik, unibertsitateko pasiloetara irten gara curriculum ezkutuen bila, eta pentsatzen genuena baino curriculum ezkutu gehiago daudela konturatu gara.

Hona hemen adibide batzuk:

Argazkia 1

Argazkia 2: Emirerrien beste alderdia

Curriculum ausentearekin loturik, lehenengo argazki honetetan Emirerrien zati oso aberats bateko argazkia azaltzen da, eta "pobreak" bizi diren lekuak berriz ez dira erakusten. Honekin Emirerria herrialde abreatsa eta guztiz aurreratua delaren ideia igortzen dute, kontuan eduki gabe, errealitatean Emirerriak ere hau direla: (Argazkia 2)

Argazkia 3

Bigarren argazki onetan ere, curriculum ausentea ikusi dezakegu; LGTB kolektiboak jasaten dituen erasoen aurrean, homofobia, lesbofobia eta transfobia azaltzen ditu, bifobia azaldu gabe. Bifobiaren bisibilizazio faltzarengatik, bifobia existitzen ez dela edota bisexualek erasoak jasaten ez dituztearen idea igortzen du.

Argazkia 4

Argazkia 5

Curriculum ezkutuaren haritik, unibertsitateko kopistegian dagoen irakasleen eta ikasleen arteko bereizketak, irakasleen autoritatearen ideia islatzen dute.

Argazkia 6

Azkenik, 6. argazkian, curriculum ausentearen presentzia ikusi dezakegu berriro ere, non dantza talde berri batetaz hitz egitean, emakumeak diren dantzarien argazkia bakarrik ipintzen dute. Honekin gizonak dantzariak ez direnaren ideia igarotzen dute.

BERRIKUNTZA PEDAGOGIKOAK: Summerhill eskolaren pedagogiaren inguruko hausnarketa

Klasean berrikuntza pedagogikoak landu ditugu. Berrikuntza hauek bi taldetan sailaktu ditzakegu; mugimendu anti-autoritarioak (pedagogia libertaria) eta eskola publikoen esperientzia berritzaileak.
Mugimentu anti-autoritarioen barruan Paideia, Sumerhill eta Homeschooling-a ditugu, eta eskola publikoen esperientzia berritzaileetan berriz, eskola txikiak eta amaraberri.
Sarrera honetan, berrikuntza pedagogiko guztietaz hitz egin beharrean, deigarria iruditu zaiten pedagogiaren inguruan hausnartuko dut: Summerhill eskola. Beste pedagogien informazio gehiago lortzeko Maialenen blog-a bisitatzera gonbidatzen zaituztet, pedagogiak era ulerkorrean eta informazioz beteta idatzi duelako.

SUMMERHILL ESKOLA

Summerhill eskolaren berrikuntza pedagogikoak arreta deitu dit alde batetik, garapen emozionala emaitza akademikoen aurretik ipintzen dituelako. Puntu oso garrantzitsua iruditzen zait hau, eskola eremuan ikasleen artean gertatzen diren gatazka askoren sorrera emozioen mane

Alexander Sutherland Neill
Summerhill eskolaren fundatzailea.

ju falta delako. Ez hori bakarrik, gizartean ondo integratuak egon daitezen, beharrezkoa da beraien eta besteen emozioak ezagutzeko gaitasunak edukitzea; identifikatzen jakitea noiz iraindu duten norbait, noiz dagoen triste, alai… Garapen emozionala orduan gizartean insertatzeko klabea da. Gainera, Silvia Álava psikologoak dioen arabera, emozioen garapen faltak eskolako errendimenduan eragina du: ikasleen errendimenduak %20 eta %30 bitartean jaitsi daiteke. Honek esan nahi du emozioen garapen faltak ez dietela integrazio sozialean bakarrik eragiten, baizik eta eremu akademikoan ere eragin handia duela. Emozioekin loturik, ongizate emozionala ere lantzen dute, gaur egun eskola askok ahazturik uzten dutena, eta landu beharko litzatekeena.

Beste aldetik sexualitatearen lanketa asko gustatu zait. Guraso asko oraindik ere, sexualitatearen lanketaren aurka agertzen dira DBH baina lehenagoko mailetan. Hau sexualitatea sexu harremanekin bakarrik lotzen dutelako da, kontuan eduki gabe hezkuntza sexualaren barnean LGTB+ kolektiboa ere barnean dagoela, eta elkarren arteko errespetu sexuala ere lantzen dela. Ezin duguna espero da, DBHra arte sexualitatea landu

ez duen pertsona batek, DBHn erraztasunez ikasiko dituela sexualitatearekin loturiko balore guztiak. Ez al da hobe txikitatik sexualitatearen eremua lantzen joatea pixkanaka-pixkanaka eta gero, helduagoak direnean sakonki lantzea? Horrela gaia ez zaien hain arrotza egingo.

Azkenik, eskolak duen demokraziaren eredua gustatu zait; bileren bitartez erabakiak hartzea edota gatazkei konponbidea bilatzea zigorretara jo gabe.

Orokorrean Summerhill eskolaren pedagogia interesgarria iruditzen zait, gaur egungo eskoletan lantzen ez diren hainbat aspektu lantzen dituelako.

Silvia Álavak garapen emozionalaren inguruan izandako elkarrizketa: https://www.guiainfantil.com/articulos/educacion/aprendizaje/problemas-emocionales-de-los-ninos/

EXAMINED LIFE: Judith Butler eta Sunaura Taylor

JUDITH BUTLER

Judith Butler 1956an jaio zen filosofo amerikarra da, zeinen ideiak filosofia politikoan, etikan, feminismoan, queer eta teoria literarioa eragina izan dutenak.

SUNAURA TAYLOR

Sunaura Taylor New York-eko idazle eta artista da. Hainbat obretan parte hartu du: Beasts of Burden: Animal and Disability Liberation, Ecofeminism, Defiant Daughters, Occupy!...

Examined Life pelikulan Judith-en eta Sunaura-ren arteko elkarrizketa ikusi dezakegu, non hainbat ideia ezberdinez filosofatzen duten. Alde batetik, ibiltzearen ideiaz hitz egiten dute; orokorrean, gizarteak ibiltzeari erreferentzia egitean, bi oinekin ibiltzeari buru haritzen da, kontuan hartu gabe beste hainbat era ezberdin daudela ibiltzeko. Adibidez, gurpildun aulki batean. Arreta deitu nauen beste kontzeptu batzuk impairment eta dissability izan dira. Impairmenti dagokionez, gorputz estandar batekin alderatzean dauden desberdintasunek sortzen duten hitz medikoa da. Hots, konstrukto biologikoa. Dissability, gizarteak pertsona horien inguruan duen ikuspuntua da (komentarioak, topikoak, “gaixotasunarekin” loturik ez dagena). Hau da, konstrukto soziala. Elkarrizketa hau ikusi baina lehen, Dissability-ren barnean Impairmenten ezaugarriak zeudela pentsatzen nuen. Honek, “ez-gaituen” inguruan dagoen ezjakintasunaz erreflexionatzera eraman dit: eskolan horrelako gaiak gehiago jorratu beharko lirateke. Baina inbisibilizazio horren konponbidea ez dago eskolaren esku bakarrik, garrantzitsua da errepresentazioa ematea egunerokoan. Telebistan adibidez, zenbat “ez-gaitu” agertzen diren telebistako programetan? Eta filmetan? Normalean, “ez-gaitu” bat pelikularen batean agertzen dean, pelikula bere ez-gaitasunaren inguruan delako izaten da. Eta zer gertatzen da beste pelikulekin? Gorputz normatiboaren agerpenak gorputz ez normatiboen inbisibilizazioa sortzen du, eta azkenean, gizartea gaiaren inguruan tutik ere ez jakitea. Horregatik oso garrantzitsua iruditzen zait Judith-ek eta Sunaurak elkarrizketaren amaieran zaintzaren inguruan esandakoa: gizakiok interdependienteak gara, horregatik da garrantzitsua zaintzan oinarritzea, bata-besteari lagunduz.

IRUDIEN BIOLENTZIA

Hona hemen irudien inguruan egindako hausnarketa motz bat: 

Irudiak gure egunerokoaren zati dira: aldizkarietan, egunkarietan, telefono mugikorretan, sare sozialetan, telebistan, iragarkietan… irudiak non nahi aurkitu ditzakegu gaur egun. Internetarekin gainera, nahi ditugun irudiak topatu ditzakegu. Baina nolako eragina dute irudiek gugan eta egungo gizartean? Eta argazkiek isladaen dutena errealitatea al da?

Kontextuaren eta perspektibaren garrantzia: El Mundoren
argazkian ETA goraipatzen hari direla dirudi

Argazkiek gauza asko adierazi ditzakete, baina kontexturik gabe, argazkiaren esanahia zeharo aldatu daiteke, ikuslearen interpretaziorako gelditzen delako. Kontextualizazioaz at, irudia ateratako perspektibak eta irudiaren edizioak ere eragina du irudien inguruan egiten ditugun interpretazioaetan. Horreaz gain, irudiek zeinbait gairen normalizaioa ere jorratu dezakete. Gai bat behin eta berriro ikusteak, ikusleek gai hori normalizatzera bultzatzen dute. Adibidez, hainbeste aldiz agertu dira telebista eta egunkarietan Siriako gerraren inguruko irudiak, jendeak normalizatu eta banalizatu egiten dutela. Horrek ez du esan nahi pertsonek enpatiarik ez sentitzerik; enpatia sentitzen dute, baina inkontzienteki normalizatu egiten dutenez, arazo horiek konpontzeko irtenbiderik ez dagoela pentsatzen dute, eta ez dute ezer egiten egoera latz horien aurrean.

Irakasle bezala, oso garrantzitsua da ikasleei argazkiek perspektiba ezberdinak erakustea, eta iturri ezberdinetan informazioa bilatzera bultzatzera, bestela irudien manipulazioan eror daitezkeelako eta errealitarean ideia faltsu batean erori daitezkeelako.

IVAN ILLICH-EN ARTIKULUAK: "El ritual del progreso"

BIGARREN ARTIKULUA: "El ritual del progreso"

Illich-en arabera, teknologiak ez dute inongo aurrerapenik ekartzen, atzerapena ekartzen dute; teknologia berriez osatutako instituzio industrialak hasierako beraien xedeen aurka azaltzen dira. Eskolek esaterako ignorantzia sustatzen dute, ez direlako ezagutzan oinarritzen, baizik eta kontsumismoan parte hartuko duen pertsonak sortzean baizik, eta desberdintasunak ere sustatzen dituzte eskola pribatu eta kontzertatuak publikoen aurka ipintzen dituztelako. Horrela, eskola publikoko eta kontzertatuetako ikasleek kalifikazio hobeak lortzen dutenaren ideia ekoizten da, klase sozial ezberdintasunak areagotuz. 

Hala eta guztiz ere teknologia aurrerapenak instituzioetan eta gizartean onartuak dira interes ekonomiko bat dagoelako tartean. Illichek ritual mito-poetikoak, hots, mitoak ekoizten dituzten ritualak aipatzen ditu interes ekonomiko horietaz hitz egitean.; kasu honetan teknologietan oinarritutako garapenaren mitoa. Honen adibidetzat nik ikasi nuen eskola hartu dezakegu. Aita Larramendi Ikastolan, garapen teknologikoak sustatzearen asmoarekin, paperaren erabilera murrizteko eta liburuetan hainbeste diru ez gastatzeko helburuarekin, liburu fisikoak kendu dituzte DBHko maila batzuetan. Liburu fisikoen ordez, ordenagailuak erabiltzen dituzte ikasleek eta programa digital batzuen bitartez lortzen dituzte ikasi beharreko gaiak: dena digitalki. Aurrerapen bat dirudien bitartean (helburua dirua aurreztea delako) bere puntu negatiboak ditu. Lehenik eta behin, ordenagailuaren hasierako kostua liburuena baina handiagoa da, baina behin bakarrik erosi behar denez, liburu guztiak erostean gastatzen den dirua askoz handiagoa da ordenagailuak baino. Honi dagokionez hortaz, ordenagailua epe luzean merkeagoa ateratzen da. Gauza da, ordenagailuak apurtu ezkero, konponketak garestiak ateratzen direla, eta gainera, ikasleek dena ordenagailuz egiten dutenez, begiak ere nekatu egiten zaizkie. Orduan, egia da ordenagailua apurtu ezkero merkeagoa ateratzen dela, baina arazoren bat izan ezkero, liburuak baina garestiagoak ateratzen dira. Nekeari dagokionez, hainbeste ordu ordenagailuaren aurrean egoteak ikasleak nekatu egiten ditu. Hau guztia kontuan harturik, atzerapen puntu bat duela ikusi dezakegu.

Orokorrean, mito-poetiko hauen bitartez kontsumismoa eta kapitalismoa sustatzen da. Ez hori bakarrik, hezkuntza esparru akotatu batean bilakatzen dute, non kurrikulum ezberdinen bitartez, eskolen bitartez bakarrik ikasi daitekeenaren ideia sustatzen den. Bertan ikusi dezakegu kapitalismoaren mantra, non kontsumismoa positiboa dela esaten diguten.

Deseskolarizarioa gertatzeko hortaz, kontsumismoarekin loturik dauden osagaiak ezabatu egin beharko lirateke. Eskola kontsumoaren sustatzaile da, eskola ezabatu egin behar al ditugu orduan? Nire ustez ez. Eskola kontsumismoaren osagaia da egungo sistemaren balioak eta ideia orokorrak sustatzen dituelako. Eskola eta egungo sistema bat doaz, orduan. Horregatik, gaurko sistema kontsumista eta kapitalista izanik, sistemarekin zerikusia duten ideiak ekoizten dituzte. Baina kontsumismoaren osagai nagusiak kendu ezkero, eskolek ez zituzten ideia horiek sustatuko, eta hortaz, eskolak ez ziren kontsumismoaren sustatzaile izango.

PERFORMANCE ART

Esther Ferrer (1937-orain arte)

Gorputzaren adierazpenarekin loturik Esther Ferrer dugu, performance art-ean oinarritutako artista espainiarra da. Oso ezaguna de performane art-en munduan, eta 2014an Arte Platikoen Velazquez Saria otorgatua izan zen kultura ministerioaren eskutik.​

Klasean performancei buruz hitz egiterakoen pentsatzen nuen antzerkiei deitzeko beste era bat zela, baina Esther Ferrer-ri buruzko bideoak ikusteak performanceak benetan zer diren irakatsi didate.

Klasean performance-ak egitea proposatu dizkigute, eta horrela, talde bakoitzak performance bat egin beharko du Ivan Illich-en kapituluko ideia baten inguruan.

Performance-a egiten lehenak Didaktika Doctors taldea izan da.
Performancean hainbat elementu material ikusi ditugu:

• Alde batetik hiru kutxa zeuden hezkuntza, garraioa, eta osasuna hitzak idatzitza zituztenak.
• Beste aldetik, expertua zegoen mahaiean, hainbat paper zeuden hezkuntza, garraio eta osasunarekin zerikusia zuten hitzekin.
• Gu (partehartzaileak).

Performancerako, expertuarengana banan-bana hurbildu behar ginen eta mahaietik paper bat hartu. Ondoren papera irakurri egin behar genuen eta hiro kaxetako batean sartu. Arazoa da kaxek zuloak zituztela, eta paperak lurrera erortzen zirela, lurra paperez betez.

Performancearen ostean gure interpretazioez hitz egin genuen eta performanceari buruz hausnartu genuen.

Didaktika Doctors-en Performanceko elementuak
Iturria: Jokin Bereziartu-ren blog-a

Jokin-ek bere blogean zehatzago azaldu du bere taldearen performancea, hemen uzten dizuet link-a begirada bat eman diezaiozuen: https://jokindidaktika.blogspot.com/2019/03/performance-illich-en-ikuspegiarekin.html?m=1

IVAN ILLICH-EN ARTIKULUAK: "La crítica a las herramientas"

Iván Illich Viena-n jaio zen 1926ean eta 2002an hil zen Bremen-en. Illich anarkistatzat sailkaturiko pentsalari austriarra izan zen, kultura modernoari egindako kritikengatik ezaguna dena. Gaur egun eskolari egin zizkion krikitengatik eta deseskolarizazioaren zuen ideiengatik oso ezaguna: La sociedad desecolarizada bere obra ezgunenetako bat da. 

LEHENENGO ARTIKULUA: "La crítica de las herramientas" 

Illichentzako erramintak helburu batetara ailegatzeko erabiltzen diren dispositiboak dira. Herraminta hauek azterketetatik, hezkuntza metodo batetaraino izan daitezke; gizakiak sortzen duen ia guztia dira erramintak. Egungo eskolan hainbat erraminta daude, horien arten azterketak eta hezkuntza sistema. Azterketei dagokionez, jakinduria neurtu beharrean, ikasleek memorizatzeko duten abilitatea bakarrik neurtzen dute; ikasleek liburuan ipintzen duena memorizatu behar dute, eta liburuko hitzak gehiegi aldatu ezkero, gaizki dagoela kontsideratzen da. Hezkuntza sistemari dagokionez, hezteko funtzioa eduki beharrean, egungo sistema kontsumista hedatzearenaren helburua du. Kontsumismoaren haritik, Illichek bi kontzeptutaz hitz egiten du, erabileraren balorea eta aldaketaren balorea. Erabileraren balorea, behar bat asetzeko zerbaitek duen aptitudea da; esaterako ibiltzea edota eskuz idaztea. Aldaketaren balorea berriz, normalean erabileraren balore batek bere esanahia galtzen duenean hartzen duen balore berria da. Ibiltzearen erabileraren balorea, transportatzea izango litzateke. Automobilen erabilerarekin berriz, balore hori galdu egiten da, pertsonak kontsumismora bultzatzen dituelako. Gizartea azkarren (kotxez mugitzen direnak) eta motelen (oinez ibiltzen direnak) artean banatzen du, gizakiei azkar ibiltzea erabaki onena dela esanez, kontsumismora bultzatuz. Azkenean, garraioari merkatu-balio (ekonomikoa) bat esleitzen zaio; autoek, gasolinak, dieselak… balio jakin bat dute, oinez ibiltzeak berriz ez du inongo balorerik, dohain da. Berdina gertatzen da eskolan idazketarekin. Idazketak berez ez du merkatu-baliorik, baina ordenagailuen bidezko idazketaren bitartez, merkatu-balio bat esleitzen zaio, erabilera baloretik aldaketaren balorera pasaz. 

Kontsumismo eta balore kapitalistak eskolaren bitartez irakasten dizkigute. Alienatu egiten gaituzte: ikaskuntza prozesu batetaik igarotzeko eskolara joatea beharrezkoa dela sinistarazten digute. Eskolen bitartez, gainera, estatuak inposatutakoa ikasten ditugu kapitalismoa bultzatzeko helburuarekin; eskolaren helburua ez da hezkuntza bat lortzea, zuk etorkizunean lana topatzeko prestatzea da, sistema kapitalistak aurrera egin dezan. Alienazioaren beste adibide bat eskola pribatuetan lantzen den erlijioa izango litzateke. 

Honen guztiarengatik, Illich-ek tituluei garrantzia kentzen dizkio, gaur egun tituluek esanahirik ez dutelako, eta garrantzitsuena trebetasuna adieraztea delako. Trebetasun hori ez da tituluen bitartez erakusten. Gainera, eskola publikoa bultzatzen du, berarentzat eskolek klaseen arteko bereizketa bultzatzen dutelako eskola pribatu, kontzertatu eta publikoen artean. Klase maila altukoek klase maila baxuagokoek baina emaitza hobeagoak aterako dituztela suposatzen da, hots, eskola pribatuetan eskola publikoan baina emaitza hobeagoak. Eskola publikoa bakarrik egon ezkero, klase maila diferentziaketa hau saihestu ahal egingo zen bere ustetan. Eskola publikoa goraipatzetik aparte, bakoitzak bere kabuz ikastearen ahalmena bultzatzen du.

Azkenean, teknokraziaren bitartez hiritarrek errealitatera duten sarbideak baldintzatu egin behar direlaren ideia ikasten dugu inkontzienteki.

Bukatzeko, pentsarazten ipini didan Illich-en esladi batekin bukatu nahi dut sarrera hau: 

“Gure mundua gure intituzioen esparruetara mugatu dugu eta orain hauen preso gara.” [Ivan Illich, La sociedad desescolarizada, 1970]

GORPUTZAREN NORMALIZAZIOA ETA ESKOLA: Paul B. Preciado

Paul B. Preciado (1970-orain arte)

Paul B. Preciado Burgosen jaiotako filosofo transexual eta aktibista da, Queer teoriari egin dizkion aportazio eta generoaren inguan duen filosofiarengatik ezaguna dena.

Klasean Paul B. Preciado-ren elkarrizketa ikusi dugu, non gorputzaren normalizazioaz hitz egiten duen. Baina, gorputzen normalizazioaz hitz egin baina lehen, gorputzen naturalizazioa nola eman zen ulertzea beharrezkoa da. 

  

Paul-ek dionez, 19. mendean gorputzak naturalizatu egin ziren errestrikzioen bitartez kapitala sortzeko eta erreprodukzio sexuala bultzatzeko asmoarekin, plazerra alde batean utziaz. Horrela, erreprodukzio sexualeko organuak bakarrik kontsideratzen ziren genitaltzat, eta hala iraun du gaur eguneraino. Honek, gaur egungo gorputzak sakralizatuak egotea lortu du. 

Paulentzat utopia berri bat sortzea beharrezkoa da, reboluzioa beharrezkoa da. Horregatik babesten du feminismoa. Berak minorietan oinarritutako mugimenduak erreboluzioaren bidetzat ikusten ditu; feminismoa bereziki. Bere esanetan, feminismoak errestrikziorik gabeko gorputza, gurputz normalizatua, hartzen du rebolizioaren zentrutzat, gorputz biril, militarizatua eta biolentua hartu beharrean. Gorputz vulnerablea, ezinduak etab. babesten dituenaren mugimendutzat irudikatzen du, zaintzan oinarritutako utopiaren sorreraren bidetzaz kontsideratuz.

Feminismotik at, gorputzaren naturalizaio honen irtenbidetzat inskripzio teknologiak aipatzen ditu; hauek dira sexualitate, sozializazio era berriak… sortzeko ahalmenak dituzten tresnak. Honen haritik, beste kontzeptu bat aipatzen du: egiaren sortzaileak. Berak dionez, eskola egiaren sortzailea da. Eskola egiaren sortzailetzat kontsideratuz, eta egia balore sozialtzat kontsideratuz, eskola gizartearen baloreen sortzaile eta bultzatzailetzat ikusten duela esan genezake. Hots, Paulentzat eskola inskripzioaren teknologia bat da; sexualitate, sozializaio era berriak… sortzeko ahalmena duena. Horregatik, eskola irekiak eta kontsentsualak bultzatzen ditu, gorputz mota ezberdin guztiak babestu eta berdintasunean hezten dituenak, beti ere liberalismoan edota monolinguismoan erori gabe.

NARRAZIO ERRELATOA: gorputzen adierazpena

Gaurkoan, ikasten ari diren pertsona desberdinei ateratako argazkiak aztertu ditugu. Talde bakoitzak bere argazkiak erakutsi ditu taldekideen aurrean.

Argazki gehienetan, ikasleek, pasotismo egoerak islatzen zituzten, gelan zeuden bitartean mugikorrak erabiltzen ari baitziren. Elkarrizketan zehar, "google nos hace idiotas" bezalako esaldiak azaldu dira. Horretaz gain, argazkietan azaldutako asko eta asko, erdi etzanda agertzen ziren aulkietan.

Argazkietan, heterogeneotasun nabaria aurkitu ahal izan dugu, gehiengoak jarrera ez egokia eduki arren baziren batzuk gelan arreta jartzen zutenak eta arreta jartzen zutela ematen zutenak ere, hau da, "está a todo pero no está a nada".

Argazkiei erreparatuz konturatu naiz erdi edo goi-mailako graduetan ari diren ikasleak gustorago daudela klasean, baliteke hau askatasun gehiago dutelako izatea edo agian tailer batean egotean adibidez, beraien saltsan egon ahal direlako.

Errelatoreak: Goretti eta Andere

Narrazioa Andereren blogetik aterata dago: https://anderebasterra.blogspot.com/2019/03/

GORPUTZAREN ADIERAZPENA: instituzioen barruan eta instituzioetatik at.

Eskolari buruzko begirada kritikoak lantzean, gorputzen adierazpena landu dugu. Sierra-ren (1996) hitzetan “gorputz adierazpena da gorputza erabiltzea, barneratzea, bilatzea eta onartzea gorputza erabiltzen, baita emozioak, ideiak, pentsamenduak, sentipenak, sentimenduak eta bizipenak adierazteko, sormena gauza guztien aurretik jarrita”.

Gorputzaren adierazpena aspalditik aztertua izan da eta interesa piztu izan du askorengan. Literaturan honen hainbat adibide topatu ditzakegu horregatik:

“Egia da izugarria dela komediante horrek itxurakeria hutsarengatik eta pasio bat amestearekin, bere gogo-aldartea behartzeko ahalmena izatea berak gustuko duen eran bere aurpegia zuritzeko, begietan malkoak ipintzeko, zorotasuna islatzeko eta ahots urratua erabiltzeko, bere naturaltasun osoa kanpoko itxurara moldatuz.” [Shakespeare, 1996, Hamlet, 329]

Hau honela izanik, gorputzaren adierazpenari bi saio eskaini dizkiogu. Alde batetik, instituzio barruetan ikasterakoan ikasleek dituzten gorputz adierazpenak landu ditugu, eta bestetik instituzioetatik at ikasten dauden gorputzen adierazpenak. Hau lantzeko, taldeetan banatu ginen eta gorputzen adierazpenen argazkiak atera genituen, ondoren ikusitako adierazpenak gelan azaltzeko.

Lehenengo argazkian pertsona ordenagailuarengana inklinatuta dagoela ikusi dezakegu. Hau arreta jartzen hari dela edo-ta ikusten hari denak interesa pizten dioenaren isla izan daiteke. Hankak gurutzatuta ditu ere, arreta jartzen hari delaren seinale.

Bigarren argazkian bi ikasle ikusi ditzakegu. Aztean dagoenak burua eskuan apoyaturik du, hau aburrimientoren seinalea izan daiteke. Bestetik, aurrean dagoena mugikorrarekin dagoela dirudi, arreta jartzen hari ez delaren seinale.

Azkeneko argazkiko pertsona, besteak ez bezala, erlaxatuta dagoela dirudi. Azkeneko argazki hau unibertsitateko korridorean atera genuen. hankak gurutztuta edukitzea arreta jartzen hari delaren seinale den bezala, hankak irekirik egotea lasaitasunaren seinale izan daiteke.

Argazkia 2

Argazkia 1

Argazkia 3

Etorkizuneko irakasle bezala, oso garrantzitsua da gorputzaren adierazpena ulertzea. Demagun ikasleren batek zerbait ez ulertzea eta lotsa ematea irakasleari berriro azaltzeko eskatzea, ziurrenik gorputzaren bitartez confusioa azalduko du, eta gorputza analizatuz, irakasleak laguntza esakini liezaioke ikasleak hitzez laguntza eskaturik gabe.

Bigarren saioan eskola instutizioetatik at nola ikasten duten landu dugu. Hona hemen argazki batzuk.

Lehenengo argazkia dantza klase batekoa da, eta bertan ikusi dezakegu talde bat dantza ikasten hari dela.

Bigarren argazkian pertsona bat egunkaria irakurtzen ikusi dezakegu. Egunkariak eskola instituzietatik at ikasteko adibide ona da, bertan gertakari eta infromazio mota ezdeberdin asko lortu ditzakegulako. Gainera, hezkuntza aberastu dezakegu. Lorenzo Milani pedagogoaren klaseetan, egunkariek duten balio edukatiboa dela eta, egunkaria irakurtzen zuten egunero.

Argazkia 1

Argazkia 2

Hamleten pasartea hemendik aterata dago: https://mefuc.files.wordpress.com/2010/02/2-1.pdf

TOMBOY

Tomboy filma 2011ko film frantses bat da, Mikael*-en bizitzaz hitz egiten duena. Mikael eta bere familia beste herrixka batetara joaten dira bizitzera, eta bertan Mikael-ek lagun berriak egiten ditu; baina bere jaiotzeko izenarekin aurkeztu beharrean (Laure) Mikael izenarekin aurkezten du bere burua. Azkeneko erabaki honek, istorioa aurrera doala hainbat arazo eta gatazka sortuko ditu Mikael eta bere familia eta lagunen artean.

Analisia eta Hausnarketa

Filmak generoa gizartearen konstrukzioa dela erakusten digu generoen estereotipazioekin bat. Konstruktu soziala delakoaren adibide bat Mikaelek bere arrebarekin duen erlazioa da; Mikaelen arreba gazteagoa izanik, genereoari lotutako estereotipazioak ez ditu oraindik hain barneratuta, horregatik, Mikael bere osotasunean onartzen du: horrela adierazten du bere gurasoei esaterakoan lagun berriak egin dituela eta Mikael (gurasoek jakin gabe bere anaia Mikael izenarekin aurkeztu zela) bere gogokoena dela. Filmaren hasieratik Pelikulako eszena horrek arreta deitu ninduen, generoak eta hauen estereotipazioak gizarteak inposatzen dituen gauza direla islatzen duelako. Generoaren estereotipazioaren beste adibide bat Mikaelek bere giltzetako soka arrosa aldatzen duenean ikusi dezakegu; nork irakatsi dio kolore arrosa nesken gauza dela? Gizarteak. Horregatik erabakitzen du soka txuri batekin ordezkatzea, ez duelako besteek neska dela pentsatzea nahi.

Filmaren amaiera ere oso esanguratsua iruditu zait, erakusten duelako askotan transexualak diren pertsonek gizartearen presioaren ondorioz beraien benetako generoa ezkutatu egiten dutela eta jaiotzako sexuarekin beraien burua identifikatu behar dutela besteen aurrean.

Orokorrean, pelikula osoan zehar Mikael deseroso sentitzen dela bai bere familiarekin eta baita bere lagunekin ere esan dezakegu. Bere familiari dagokionez, erlazio ona dute eta elkar maite direla argi dago, baina Mikaelek bere generoa oraindik etxean azaldu ez duenez, deseroso agertzen da. Gainera, gizartearen bitartez ikasitako estereotipazioen bitartez, transexualitatea "gaizki" dagoela pentsatzen du, eta horregatik saiatzen da bere generoa ezkutuan eramaten. Lagunei dagokionez, beraiekin guztiz eroso egongo dela pentsatu dezakegu, bere lagunek mutila dela pentsatzen dutelako, baina errealitatea oso ezberdina da; ezin du nahiko lukeen moduan jokatu beraien artean. Une oro bere transexualitatea ezkutatu nahaian hari da, eta azkenean horrek deserostasuna sortzen du.

Tomboy filma transexualitatearen lanketaren garrantziaren eredu da. Oso garrantzitsua da txikitatik haurrei adieraztea generoa eta sexu biologikoa ez direla beti bat etortzen, eta hori guztiz normala dela. Transexualitatearen gaia urte askoz gai tabu bat izan da (eta oraindik ere toki askotan tabu kontsideratzen da) eta horregatik ez da txikitatik haurrekin lantzen den gai bat; hor dago gizarteak transexualekiko duen estereotipazioen eta errefusaren zati handi bat ordea. Behin gizartearen baloreak barneraturik, desikaste prozesua nahiko zaila egiten da, txikitatik irakatsitako baloreek balore berriekin talka egiten dutelako. Garrantsua da horregatik txikitatik horrelako gaiak lantzea. Gizarteak inposatzen dituen balore transfobo horiek ez ikasteko, eta balio oriek desikasten ez haritzkeo.



*Nik Michael izena erabiliko dut "Laure"-ri erreferentzia egiteko, berak bere burua hala identifikatzen zuelako.